প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰক

প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰক

পৰীক্ষাবোৰ হৈছে শিকাৰু সকলৰ দ্বাৰা লক্ষ্য কৰি লোৱা শিক্ষণৰ ফলাফলৰ বিপৰীতে পাৰদৰ্শিতা জুখিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা আটাইতকৈ পচন্দ কৰা মূল্যায়ন পদ্ধতি৷ গতিকে পৰীক্ষা সমূহ শিক্ষাৰ্থীসকলৰ শিক্ষণৰ খালী স্থান চিনাক্ত কৰিবলৈ আৰু শিক্ষাৰ্থীৰ শিক্ষণত সাৰ-পানী যোগাবলৈ নিৰপেক্ষ আৰু প্ৰভাৱকাৰী হ’ব লাগিব৷ এই লক্ষ্য সমূহত উপনীত হ’বলৈ এটা পৰীক্ষাৰ সক্ষমতা হৈছে পৰীক্ষাটোৰ প্ৰতিটো প্ৰশ্ন কিমান প্ৰাসংগিক তাৰ এক সমষ্টিকৰণ৷ এনেদৰে, এটা পৰীক্ষাৰ বিশ্বাসযোগ্যতা সামগ্ৰী বিশ্লেষণৰ দ্বাৰা বৃদ্ধি কৰিব পাৰি, য’ত  প্ৰতিটো প্ৰশ্ন বা সামগ্ৰীৰ বাবে শিক্ষাৰ্থীসকলৰ সঁহাৰি পৰীক্ষাৰ সাফল্য মূল্যায়ন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ সামগ্ৰীৰ বিশ্লেষণত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পদ্ধতি হৈছে সামগ্ৰীৰ প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ যি বিভিন্ন শিকাৰুৰ মাজত সৃষ্টি কৰাত এটা প্ৰশ্নৰ শক্তি পাৰ্থক্যক সূচায়৷ প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰক হৈছে এটা সূচক যি এটা প্ৰশ্ন কেনেদৰে বিভিন্ন ব্যৱহাৰকাৰীৰ গোটৰ মাজত পৃথক হয় তাক জুখি উলিয়ায়৷ ই শীৰ্ষ স্কোৰ কৰা সকল কেনেদৰে কম স্কোৰ লাভ কৰা সকলতকৈ এটা প্ৰশ্ন শুদ্ধকৈ পাবলৈ অধিক সম্ভাৱনাসম্পন্ন তাক প্ৰদৰ্শন কৰে৷

প্ৰশ্নবোৰৰ প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰক সমূহ গণনা কৰিবলৈ, Embibe য়ে পৰম্পৰাগত পৰিসংখ্যিক সামগ্ৰী বিন্দু দ্বিক্ৰমিক পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক আৰু গভীৰ শিক্ষণ ভিত্তিক পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰিছে৷ সামগ্ৰী বিন্দু দ্বিক্ৰমিক পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক মূলতঃ প্ৰশ্নৰ স্কোৰ আৰু এগৰাকী শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে মুঠ স্কোৰৰ মাজৰ পিয়েৰচন-সামগ্ৰী মূহুৰ্ত পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক৷ গতিকে শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মুঠ স্কোৰৰ মাজত যিমানে অধিক পাৰ্থক্য থাকিব, যি প্ৰশ্ন শুদ্ধ পাইছিল আৰু যি প্ৰশ্নটো অশুদ্ধ পাইছিল, প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকৰ মান সিমানে ডাঙৰ হ’ব৷ আমি ডীপ নিউৰেল নেটৱৰ্ক আৰ্কিটেকচাৰ ব্যৱহাৰ কৰি ক্লাচিকেল আইটেম ৰেচপনচ থিয়ৰীৰ পৰা 2PL  মডেল ৰূপায়ণ কৰিছো৷ শিক্ষাৰ্থীসকলৰ প্ৰয়াসৰ তথ্য প্ৰদান কৰি, আমি প্ৰশ্নৰ কঠিনতাৰ স্তৰ আৰু প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকসমূহ প্ৰশিক্ষণপ্ৰাপ্ত DNN ৰ ওজনৰ পৰা নিৰ্ণয় কৰিছো৷ ইয়াত কেনেদৰে  প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকৰ মান শিকাৰুসকলৰ প্ৰশ্ন প্ৰায়াসৰ ক্ৰিয়াৰ সৈতে সলনি হয় তাৰ এটা উদাহৰণ আছে৷

QDF = 0.11	QDF = 0.80
প্ৰশ্ন 1: নিম্ন আনৱিক ভাৰৰ এলকহল হৈছে a. সকলো দ্ৰাৱকত দ্ৰৱণীয় (শুদ্ধ বিকল্প) b. পানীত দ্ৰৱণীয় c. সকলো দ্ৰাৱকত অদ্ৰৱণীয় d. উত্তপ্ত কৰিলে পানীত দ্ৰৱণীয়	প্ৰশ্ন 2: এচপিৰিনক এই হিচাপেও জনা যায় a. এচিটাইল চেলিচাইলিক এচিড (শুদ্ধ বিকল্প) b. মিথাইল চেলিচাইলিক এচিড c. এচিটাইল চেলিচাইলেট d. মিথাইল চেলিচাইলেট
তালিকা 1: নিম্ন QDF আৰু উচ্চ QDF মানৰ সৈতে শুদ্ধ আৰু অশুদ্ধ প্ৰশ্নৰ বাবে মুঠ নম্বৰৰ বিতৰণৰ মাজৰ তুলনা

ইয়াত, x-অক্ষই স্কোৰ কৰা মুঠ নম্বৰক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু y-অক্ষই শিক্ষাৰ্থীৰ সাধাৰণীকৃত সংখ্যাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে৷ হালধীয়া ৰেখাই শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মুঠ নম্বৰৰ বিতৰণক সূচায় যি প্ৰশ্নটো অশুদ্ধ পাইছে৷ নীলা ৰেখাই শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মুঠ নম্বৰৰ বিতৰণক সূচায় যি প্ৰশ্নটো শুদ্ধ পাইছে৷ প্ৰশ্ন 1 ত, শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মুঠ নম্বৰৰ মাজত এটা উচ্চ অভাৰলেপ আছে যি প্ৰশ্নটো শুদ্ধ পায়, য’ত প্ৰশ্ন 2 ত অভাৰলেপটো অতি কম আৰু গতিকে, প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকৰ মান হৈছে প্ৰশ্ন 2 ত প্ৰশ্ন 1 তকৈ উচ্চ৷ চূড়ান্ত প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকৰ মান হৈছে ওপৰৰ পদ্ধতি আৰু পৰীক্ষাৰ পৰিমাত্ৰাৰ কাৰ্যক্ষমতা সৰ্বাধিক কৰা ফলাফল৷

Embibe য়ে দুটা বিভিন্ন পৰীক্ষাত শিক্ষাৰ্থীসকলৰ পাৰদৰ্শিতা তুলনা কৰিবলৈ এটা বৈধতা নিৰূপণৰ পৰীক্ষা অনুষ্ঠিত কৰে:

1. ভিত্তিৰেখা পলিচি: ইয়াত প্ৰশ্নবোৰ কঠিনতাৰ স্তৰ আৰু পাঠ্যসূচীৰ পৰিসৰৰ ওপৰত এটা আকাংক্ষিত বিতৰণ সুনিশ্চিত কৰি, বুনিয়াদী সত্যতাৰ তথ্যসমষ্টিৰ পৰা প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকৰ ফলত পক্ষপাতিত্ব নকৰাকৈ বাচি লোৱা হয়৷
2. মাত্ৰ প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ পলিচি: ইয়াত প্ৰশ্নবোৰ বুনিয়াদী সত্যতাৰ তথ্যসমষ্টিৰ পৰা, পাঠ্যসূচীৰ পৰিসৰ সুনিশ্চিত কৰি – প্ৰতিটো অধ্যায়ৰ পৰা অতি কমেও এটা প্ৰশ্ন আৰু যিকোনো কঠিনতাৰ স্তৰত প্ৰশ্নবোৰৰ সামগ্ৰিক প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰক সৰ্বাধিক হোৱা সুনিশ্চিত কৰি বাচি লোৱা হয়৷

পৰীক্ষাটোৰ বাবে, মুঠ 312 গৰাকী শিক্ষাৰ্থীক 75 টা প্ৰশ্ন সন্নিৱিষ্ট পৰীক্ষাৰ বাবে বাচি লোৱা হৈছিিল৷ দুটা পৰিসাংখ্যিক মেট্ৰিকে পৰীক্ষাৰ সাফল্য তুলনা কৰিছিল:

1.  RMSE ব্যৱহাৰ কৰি মূল্যায়ন:  আইটেম ৰেচপনচ্  থিয়ৰী মডেল ব্যৱহাৰ কৰি, আমি প্ৰতিজন শিক্ষাৰ্থীৰ মূল্যায়ন ছেটত প্ৰশ্নবোৰৰৰ শুদ্ধকৈ উত্তৰ দিয়া আৰু শিক্ষাৰ্থী সকলৰ স্কোৰৰ পৰা গড় সক্ষমতা গণনা কৰাত সম্ভাৱিতা অনুমান কৰোঁ যদি তেওঁলোকে সৃষ্টি কৰা টেষ্ট পেপাৰখন কৰে৷ আমি আইটেম ৰেচপনচ্  থিয়ৰী মডেলৰ পৰা প্ৰতিগৰাকী শিক্ষাৰ্থীৰ বুনিয়াদী সত্যতাৰ সক্ষমতা নিৰ্ধাৰণ কৰোঁ৷ সৰ্বশেষত, আমি বুনিয়াদী সত্যতাৰ সক্ষমতা আৰু সঠিকতা জুখিবলৈ অনুমানসিদ্ধ সক্ষমতাৰ মাজৰ মূল মাধ্য বৰ্গ ত্ৰুটি গণনা কৰোঁ৷

2. স্পিয়েৰমেনৰ ρ ব্যৱহাৰ কৰি মূল্যায়ন: ইয়াত, আমি বুনিয়াদী সত্যতাৰ তথ্য আৰু সৃষ্ট টেষ্টৰ পৰা লাভ কৰা শিক্ষাৰ্থীৰ সক্ষমতা সমূহক শ্ৰেণীবদ্ধ কৰোঁ আৰু দুটা ৰেংকৰ মাজত ৰেংক পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক ρ নিৰ্ধাৰণ কৰোঁ৷

পলিচি	RMSE	ৰেংক corr ρ
ভিত্তিৰেখা পলিচি	0.844	0.59
মাত্ৰ প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ পলিচি	0.549	0.83
তালিকা 2: RMSE (অনুমানভিত্তিক সক্ষমতা আৰু বুনিয়াদী সত্যতাৰ পৰা সক্ষমতা) আৰু বিভিন্ন পলিচিৰ দ্বাৰা সৃষ্ট পৰীক্ষাবোৰত ৰেংক পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক ρ

• তাৰোপৰি, আমি বিচাৰি পাইছো যে মাত্ৰ প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ পলিচি পৰীক্ষাই ভিত্তিৰেখা পলিচি পৰীক্ষাতকৈ স্কোৰৰ ( 95 শতকৰা হাৰ পোৱা শিক্ষাৰ্থী – 5 শতকৰা হাৰ স্কোৰ কৰা)  এটা 24.8% উন্নত বিস্তাৰ প্ৰদান কৰে৷
• গতিকে, উচ্চ প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰক প্ৰশ্ন সমূহে পৰীক্ষাত পৰীক্ষাৰ মানদণ্ড শিক্ষাৰ্থী সকলৰ মাজত একে লক্ষ্য কৰি লোৱা শিক্ষণ লক্ষ্যৰ অধীনত পৃথকীকৃত কৰিবলৈ ইয়াৰ ক্ষমতাৰ সাপেক্ষে উন্নত কৰে৷ তাৰোপৰি, এইবোৰ বিষয়বস্তুৰ মানদণ্ড উন্নত কৰিবলৈ উত্তৰণ ঘটোৱা য’ত আমি ঋণাত্মক প্ৰশ্ন প্ৰভেদ চিনাক্তকৰণ কাৰকৰ সৈতে প্ৰশ্ন চিনাক্ত কৰো আৰু সেইবোৰৰ প্ৰাসংগিকতা আৰু স্পষ্টতা উন্নত কৰোঁ৷

তথ্যসূত্ৰ

• Soma Dhavala, Chirag Bhatia, Joy Bose, Keyur Faldu, Aditi Avasthi, “Auto Generation of Diagnostic Assessments and their Quality Evaluation,” July 2020, EDM.
• Vincent LeBlanc, Michael A. A. Cox, “Interpretation of the point-biserial correlation coefficient in the context of a school examination,” January 2017, The Quantitative Methods for Psychology 13(1):46-56
• Linden, W. D., and R. Hambleton. “Handbook of Modern Item Response Theory.” (1997), Biometrics 54:1680