શીખવાનો
ઉદ્દેશ

કમ્પિટેન્સી-આધારિત શિક્ષણમાં, શીખનારાઓ અભ્યાસક્રમના સમય પર નહીં પરંતુ જ્ઞાન અને કૌશલ્યોની નિપુણતા પ્રાપ્ત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. અહીં, નોલેજ શીખનારાઓ પર લાદવામાં આવતું નથી. અલગ અલગ વિદ્યાર્થી તેમની પોતાની ગતિએ શીખે છે જ્યાં સુધી તેઓ કોઈ ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ અથવા વિષય પર નિપુણતાની ચોક્કસ ડિગ્રી પ્રાપ્ત ન કરે અને પછી તેઓ આગલા સ્તર પર આગળ વધે. આ અભિગમ સુનિશ્ચિત કરે છે કે દરેક વ્યક્તિ ચોક્કસ સ્તરે પહોંચે છે અને વાસ્તવિક જીવનની સમસ્યાઓ હલ કરવામાં સક્ષમ થાય.

જટિલ શિક્ષણશાસ્ત્ર એ શિક્ષણની એક ફિલસૂફી છે જે વિવેચનાત્મક ચેતનાના જાગૃતિ દ્વારા જુલમમાંથી મુક્તિની હિમાયત કરે છે. તે ભારપૂર્વક જણાવે છે કે સામાજિક ન્યાય અને લોકશાહીના મુદ્દાઓ શિક્ષણ અને લર્નિંગ ક્રિયાઓ સાથે સંબંધિત છે. જટિલ શિક્ષણશાસ્ત્રના સમર્થકોએ, ઉદાહરણ તરીકે, જાતિવાદ, લિંગભેદ અને અન્ય પ્રકારના જુલમ સામે લડવા માટે શિક્ષણના માધ્યમો વિકસાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.

બહુવિધ ઇન્ટેલિજન્સ એ એક સિદ્ધાંત છે જે માનવ ઇન્ટેલિજન્સના વિશિષ્ટ "ઇન્ટેલિજન્સની પદ્ધતિઓ" માં ભિન્નતાની દરખાસ્ત કરે છે. આ સિદ્ધાંત મુજબ, શિક્ષકો અને માર્ગદર્શકોએ દરેક વિદ્યાર્થીની બુદ્ધિમત્તાની પદ્ધતિઓથી માહિતગાર હોવા જોઈએ. આનાથી શિક્ષકો વિદ્યાર્થીઓને તેમના માટે સ્વીકાર્ય પ્રવૃત્તિઓ પસંદ કરીને તેમના શીખવાના અનુભવને વધુ સારી રીતે આલેખવા દે છે, ત્યાંથી, તેમની શીખવાની મુસાફરીને વધુ અસરકારક રીતે માર્ગદર્શન આપે છે.

દરેક વિદ્યાર્થી અલગ છે. તેઓ માત્ર અલગ-અલગ શીખવાના લક્ષ્યો ધરાવતા નથી, પરંતુ તેમની શક્તિ, નબળાઈઓ અને જરૂરિયાતોમાં પણ તફાવત જોઈ શકાય છે. અસરકારક શિક્ષણ માટે તેમની વ્યક્તિગત જરૂરિયાતો પૂરી કરવી જરૂરી છે. તેને વ્યક્તિગત ઇન્ટરવેશન અને સમર્થનની જરૂર છે જે ખાસ કરીને દરેક વિદ્યાર્થીને અનુરૂપ હોય. ટૂંકમાં, શીખવાની પ્રક્રિયા શિક્ષક-કેન્દ્રિતને બદલે વિદ્યાર્થી-કેન્દ્રિત હોવી જરૂરી છે.

ઘણા સંશોધકો માને છે કે શિક્ષણનો સામાજિક સંદર્ભ હોય છે. આનો અર્થ એ છે કે જ્ઞાનનું નિર્માણ, અને તેથી, માનવ વિકાસ અન્ય લોકો સાથે ક્રિયા-પ્રતિક્રિયા દ્વારા થાય છે. સામાજિક રચનાવાદ એ એક એવો સિદ્ધાંત છે જે શિક્ષણની સહયોગી પ્રકૃતિ પર ભાર મૂકે છે અને સમજાવે છે.

આમૂલ રચનાવાદ એ જ્ઞાનનો એક સિદ્ધાંત છે જે વાસ્તવિકતા, સત્ય અને માનવ સમજ સાથે સંબંધિત પ્રશ્નો માટે વ્યવહારિક અભિગમ પૂરો પાડે છે. આ શબ્દ અર્ન્સ્ટ વોન ગ્લાસર્સફેલ્ડ દ્વારા 1974 માં વાપરવામાં આવ્યો હતો. આ સિદ્ધાંત વ્યક્તિઓ અથવા શીખનારાઓને વિશ્વની સમજણ અને જ્ઞાનના નિર્માણમાં કેન્દ્રિય તત્વ તરીકે મૂકે છે.

કોમ્બિનેશન લર્નિંગ એ શીખવવાની અને શીખવાની નવી તકનીક છે. શીખવવાના વિચાર દ્વારા વિકસિત, આ પદ્ધતિ બે અથવા વધુ શીખવાના ભાગોના પરિવર્તનક્ષમ સંયોજન દ્વારા શીખવવાની હિમાયત કરે છે. આધુનિક શિક્ષણ વાતાવરણ અનંત તકો અને શક્યતાઓ પ્રદાન કરે છે. આ શીખવાની વ્યૂહરચના તેને પૂરી કરે છે કારણ કે તે વિવિધ ધોરણના સ્તરો, કન્ટેન્ટ વિસ્તાર, સંસાધનોની ઉપલબ્ધતા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે પરિવર્તનક્ષમ અને સ્વીકાર્ય છે.

પ્રાયોગિક શિક્ષણ એ એક શિક્ષણ ફિલસૂફી છે જે સિદ્ધ કરે છે કે અસરકારક શિક્ષણમાં પુસ્તકો અને નોટ, ચોક અને ડસ્ટરનો સમાવેશ થતો નથી. તેના બદલે, તે શીખનારાઓએ એવા સમુદાયમાં રહેવાની જરૂર છે જ્યાં શીખનારાઓ અને શિક્ષકો વચ્ચે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા હોય. તે જ્ઞાનનું નિર્માણ કરવા અને કૌશલ્યો વિકસાવવા માટે વિવિધ એપ્લિકેશન-આધારિત પ્રવૃત્તિઓની હિમાયત કરે છે.

જ્ઞાનના નિર્માણમાં ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ અથવા વાર્તાલાપની ભૂમિકા સારી રીતે સંશોધન કરવામાં આવી છે. સૂચનાત્મક ડિઝાઇન અને શીખવાની શૈલીઓ સંબંધિત ઘણા સિદ્ધાંતો અને મોડેલો પ્રક્રિયામાં બહાર આવ્યા. વાર્તાલાપનો સિદ્ધાંત એ એક એવો સિદ્ધાંત છે જે વ્યક્તિઓ વિવિધ કોન્સેપ્ટ વિશેના તેમના જ્ઞાન અને સમજને વિકસાવવા માટે સંકળાયેલી ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે.

શિક્ષકો અને સૂચનાત્મક ડિઝાઇનરોને તેમના પ્રશિક્ષણ સત્રો અને શિક્ષણ પ્રક્રિયાની રચના કરવામાં મદદ કરતા લોકપ્રિય શિક્ષણશાસ્ત્રના મોડલ પૈકીનું એક છે ગાન્યેની સૂચનાની નવ ઘટનાઓ. આ મોડેલ શીખવા માટેની માનસિક પરિસ્થિતિઓને સંબોધિત કરે છે અને તેના દ્વારા અસરકારક શિક્ષણની ખાતરી આપે છે.

"અનસ્કૂલિંગ" શબ્દ 1970 ના દાયકામાં શિક્ષક જોન હોલ્ટ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યો હતો. તે શીખવાની એક અનૌપચારિક શૈલી છે જેમાં બાળકો કુદરતી જીવનના અનુભવો અને દૈનિક પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા શીખે છે. અનસ્કૂલિંગ એ હોમસ્કૂલિંગના અભ્યાસક્રમ-મુક્ત અમલીકરણ તરીકે ગણવામાં આવે છે - શીખવાની આ પદ્ધતિ શીખનાર દ્વારા પસંદ કરેલી પ્રવૃત્તિઓને જ્ઞાન મેળવવા અને કુશળતા વિકસાવવાના પ્રાથમિક માધ્યમ તરીકે હિમાયત કરે છે.